4. Ποιο είναι το σκηνικό στο Κογκρέσο και ποιές είναι οι πρώτες εκτιμήσεις για τις εκλογές στην Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων;
Στη Γερουσία, από τις 35 έδρες που θα είναι υπό εκλογική διεκδίκηση στις επερχόμενες εκλογές (καθώς η 6ετής θητεία των Γερουσιαστών που κατέχουν τις συγκεκριμένες έδρες λήγει φέτος) οι 25 είναι Δημοκρατικής (ή φίλιες αυτής) προέλευσης, ενώ μόνο οι 9 είναι των Ρεπουμπλικάνων. Οι εκτιμήσεις για τη νέα σύνθεση της Γερουσίας δεν είναι αισιόδοξες για τους Δημοκρατικούς. Πιο συγκεκριμένα, οι περισσότερες εκ των 65 εδρών που δεν είναι υπό εκλογή ανήκουν σε Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές, ενώ η πλειοψηφία των 35 εδρών που είναι ανοιχτές προς εκλογή προέρχονται από περιοχές που στήριξαν τον νυν πρόεδρο Trump, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν πως μετά το πέρας των εκλογών η συντηρητική παράταξη θα κατέχει με βεβαιότητα συνολικά 46 έδρες, ενώ οι Δημοκρατικοί 41. Αν δε, στην εξίσωση της εκλογικής εκτίμησης συνυπολογιστούν και οι μετρήσεις που δείχνουν «αυξημένη πιθανότητα νίκης», οι πρώτοι αγγίζουν τις 50 έδρες, ενώ οι δεύτεροι μόλις τις 45, που πρακτικά σημαίνει ότι πιθανότατα οι Ρεπουμπλικάνοι θα απαιτηθεί να κερδίσουν μόνο μία εκ των πέντε εξαιρετικά αμφίρροπων εδρών. Με γνώμονα τις μέχρι στιγμής μετρήσεις, εκτιμάται ότι οι Δημοκρατικοί ίσως κερδίσουν την πολιτεία West Virginia, με τον εμβληματικό υποψήφιο και νυν γερουσιαστή Manchin, σε μια περιοχή που στήριξε τον πρόεδρο Trump με ποσοστά 68%. Παράλληλα, διεκδικούν με αξιώσεις την πολιτεία του Texas, στην οποία το ισπανόφωνο στοιχείο είναι ιδιαιτέρως έντονο, με την μάχη να υπερβαίνει τα όρια της Πολιτείας. Εκεί, αντιμέτωποι θα τεθούν ο επονομαζόμενος και νέος «Kennedy» των Δημοκρατικών, Beto O’ Rourke και ο διεκδικητής του χρίσματος των Ρεπουμπλικάνων απέναντι στον Trump, Ted Cruz. Άλλες πολιτείες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον, καθώς θεωρούνται αμφίρροπες και ενδεχομένως επηρεάσουν τους συσχετισμούς στη Γερουσία, είναι η Indiana, Arizona και η Florida. Σε κάθε περίπτωση, καθοριστικότερες μάχες που κρίνονται ως άκρως αμφίρροπες (toss-up) είναι αυτές που θα δοθούν στις περιφέρειες του Missouri και της Nevada.
Στον αντίποδα, σχετικά με τις εκλογές στη Βουλή των Αντιπροσώπων, οι εκτιμήσεις είναι σαφώς πιο δυσχερείς για τους Ρεπουμπλικάνους, αφού θεωρείται βέβαιη η εκλογή τουλάχιστον 183 (στην παρούσα βουλή διαθέτουν 193) Δημοκρατικών βουλευτών. Αντίθετα, οι Ρεπουμπλικάνοι φαίνεται να εξασφαλίζουν σίγουρα μόνο 145 (στην παρούσα βουλή διαθέτουν 235) βουλευτές, ενώ μετρήσεις δυνητικής εκλογικής επιρροής αυξάνουν τις έδρες των Δημοκρατικών στις 208 και αυτές των Ρεπουμπλικάνων στις 196, με τις μάχες για 31 έδρες να θεωρούνται αμφίρροπες (toss-up). Στην Virginia (7th) οι Ρεπουμπλικάνοι στηρίζουν ίσως τον πιο συντηρητικό υποψήφιο των εκλογών, Dave Brat, ο οποίος ασκεί κριτική στον Trump για την «ελαστικότητα» και το «φιλελευθερισμό» του. Στο Kansas (3rd) η Δημοκρατική Davids, ιθαγενής και ενεργό μέλος της LGBTQ+ κοινότητας, διεκδικεί μια κατ’ εξοχήν συντηρητική περιφέρεια, με τις πιθανότητες να είναι οριακά υπέρ της. Παράλληλα θεωρείται ότι εκπροσωπεί μια πιο προοδευτική και ριζοσπαστική τάση νέων Δημοκρατικών. Τέλος, τα εντεινόμενα περιστατικά βίας που καταγράφονται στο Colorado(6th) μάλλον ευνοούν τον βετεράνο στρατιωτικό και υποψήφιο με τους Δημοκρατικούς, Crow, ο οποίος ιεραρχεί πολύ υψηλά την αντιμετώπιση του φαινομένου με περιορισμό της οπλοκατοχής στην Πολιτεία αν εκλεγεί.
5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των φετινών mid-term εκλογών και η θυμική διάσταση της ψήφου
Η πολιτική συμπεριφορά των πολιτών των Η.Π.Α, καθώς και η τρέχουσα κομματική τους στοίχιση δεν είναι ενιαία και υπ’ αυτή την έννοια παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ο ρόλος συγκεκριμένων μεταβλητών Τα νούμερα ορισμένες φορές, ιδίως όταν επαληθεύονται μέσω τις επανάληψης των μετρήσεων, είναι ενδεικτικά. Συνολικά, και με οριακή πλειοψηφία που μάλλον δεν θα αποσταθεροποιεί τον πρόεδρο Trump, οι ψηφοφόροι θα στηρίξουν Δημοκρατικούς ψηφοφόρους. Όχι όλοι όμως, καθώς το φύλο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Οι γυναίκες με συντριπτική πλειοψηφία (63%) δηλώνουν πως θα στηρίξουν υποψήφιους που στηρίζονται από το στρατόπεδο των Δημοκρατικών, ενώ στους άντρες οι ρεπουμπλικάνοι υποψήφιοι προηγούνται με σαφώς μικρότερη διαφορά (55%). Η εθνοτική καταγωγή (ethnicity) επίσης παίζει καταλυτικό ρόλο, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτά των ισπανόφωνων και μαύρων ψηφοφόρων, οι οποίοι σε ποσοστά 66% και 88% αντίστοιχα, δηλώνουν πως θα στηρίξουν Δημοκρατικούς υποψηφίους, ενώ αντίθετα μόνο 4 στους 10 λευκούς ψηφοφόρους δηλώνει πρόθεση να το κάνει. Επίσης οι κλασσικές διαιρετικές τομές που βασίζονται στην θρησκευτικότητα, το εισόδημα και την στάση σε ζητήματα δικαιωμάτων (πχ. τοποθέτηση σε σχέση με την LGBTQ+ κοινότητα) είναι παρούσες, σκιαγραφώντας μια μάλλον αναμενόμενη κατανομή των ψηφοφόρων σε συντηρητικούς (στήριξη Ρεπουμπλικάνων) και προοδευτικούς (στήριξη Δημοκρατικών).
Υπάρχει όμως και κάτι πιο βαθύ, που σχετίζεται με τη θυμική διάσταση της εκλογικής συμπεριφοράς των αμερικάνων και συχνά δεν εντοπίζεται: 6 στους 10 όσων δηλώνουν κυρίαρχο ζήτημα την απειλή της τρομοκρατίας δηλώνουν πρόθεση να στηρίξουν ρεπουμπλικάνο υποψήφιο, με αντίστοιχη αναλογία στήριξης ρεπουμπλικανικών υποψηφιοτήτων και μεταξύ όσων δηλώνουν πως κυρίαρχο ζήτημα είναι η μετανάστευση. Στον αντίποδα, μεταξύ αυτών που ιεραρχούν υψηλά την εξωτερική πολιτική και την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό 6 στους 10 δηλώνουν πρόθεση ψήφου σε δημοκρατικό υποψήφιο. Τα παραπάνω ευρήματα φανερώνουν μια Αμερική της εσωστρέφειας και του φόβου απέναντι σε ότι δεν είναι οικείο ή μοιάζει «ξένο» και μια Αμερική που παλεύει ενάντια στο φόβο και προκρίνει την εξωστρέφεια. Και πέρα, από το σύνηθες χολιγουντιανής χροιάς περιτύλιγμα των αμερικάνικων εκλογών, την -δεδομένη και νόμιμη- εμπλοκή επιχειρηματικών συμφερόντων και τα παιχνίδια δολοπλοκίας που θυμίζουν House of Cards, αυτοί οι δύο πολιτικοί και κοινωνικοί πόλοι μοιάζουν να είναι αυτοί που πραγματικά θα αναμετρηθούν στις επερχόμενες εκλογές.
Εχθρός και των δύο πόλων παραμένει το χαμηλό επίπεδο πολιτικής συγκρότησης και ενδιαφέροντος για τη πολιτική, οδηγώντας σε μείωση της εκλογικής συμμετοχής, αφού περίπου 1 στους 3 ψηφοφόρους δεν γνωρίζει καν ποιον υποψήφιο στηρίζει το εκάστοτε κόμμα στην Πολιτεία του. Κι αυτό είναι μάλλον το πιο απαισιόδοξο νέο για την πολιτική συμπεριφορά των πολιτών των Η.Π.Α, εν αναμονή μιας μάχης με πραγματικά πολιτικά επίδικα σε μια χώρα που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις.
6. Ποια όμως είναι τα 3 ενδεχόμενα σενάρια που θα προκύψουν από τις εκλογές της 6ης Νοέμβρη;
(α) Το σενάριο νίκης του Ελέφαντα και της εσωστρέφειας, που συγκεντρώνει και τις λιγότερες πιθανότητες. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο η θέση του Trump εσωτερικά και εξωτερικά θα ενδυναμωθεί περαιτέρω, δίνοντας την εντύπωση πως η επιθετική του λογική έναντι άλλων διεθνών παικτών, όπως η Ε.Ε, η Κίνα και η Ρωσία έχει εσωτερική/λαική νομιμοποίηση. Τα υπερσυντηρητικά του πλάνα για μια ασφαλή από μετανάστες -και δυνητικά απειλητικά στοιχεία- Αμερική, θα διευκολυνθούν. Παράλληλα, οι κοινωνικές παροχές στο χώρο της Υγείας που θεσμοθετήθηκαν επί προεδρίας Barak Obama θα συρρικνωθούν σημαντικά.
(β) Το σενάριο νίκης του Γαϊδουριού και της εξωστρέφειας, που συγκεντρώνει μέτριες πιθανότητες. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, η θέση του Trump εσωτερικά και εξωτερικά θα τεθεί υπό αμφισβήτηση. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργήσει χώρο για δημιουργία συνθηκών αποσταθεροποίησης του Προέδρου και θα στείλει στον κόσμο το μήνυμα πως ίσως η εκλογή του το 2016 ήταν ένα «ατύχημα» που δεν εκφράζει τους αμερικάνους πολίτες και το πολιτισμικό μωσαϊκό της χώρας. Σε αυτή την περίπτωση το ενδεχόμενο να παρουσιαστούν μνηστήρες για το χρίσμα των Δημοκρατικών, που θα ενσαρκώνουν την παραπάνω «πολυχρωμία», συγκεντρώνει αυξημένες πιθανότητες.
(γ) Το σενάριο win-win για τον Ελέφαντα και το Γαϊδούρι με την τελική έκβαση του πολέμου να κρίνεται στις επόμενες προεδρικές εκλογές, που συγκεντρώνει τις μεγαλύτερες πιθανότητες. Με βάση αυτό το σενάριο, που εκτιμάμε και ως το πλέον πιθανό, οι Δημοκρατικοί θα κερδίσουν την πλειοψηφία στη Βουλή και οι Ρεπουμπλικάνοι θα διατηρήσουν, έστω οριακά, την πλειοψηφία στη Γερουσία, δημιουργώντας ένα win-win σκηνικό. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα σε καμία περίπτωση δεν θα θέτει υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία Trump αλλά σε κοινωνικό επίπεδο θα στείλει ένα μήνυμα δυσαρέσκειας προς το στρατόπεδο των Ρεπουμπλικάνων, ενώ σε πολιτικό επίπεδο θα δυσχεράνει το έργο της προεδρίας, θέτοντας εν αμφιβόλω την δυνατότητα υλοποίησης βασικών εξαγγελιών του προέδρου, όπως η κατάργηση του «obamacare» ή την επικύρωση απελευθέρωσης κονδυλίων που προορίζονται για την κατασκευή τείχους στα σύνορα με το Μεξικό.
