Μετά από 15 περίπου χρόνια έντονων αντιθέσεων και συγκρούσεων στην ελληνική πολιτική σκηνή, το λεγόμενο «Κέντρο» επιστρέφει έχοντας ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, δίχως όμως να αποτελεί μια πολιτική οντότητα ή να μονοπωλείται από ένα συγκεκριμένο κόμμα.

Σε αυτό φαίνεται να συντείνουν τέσσερις ειδικοί και επιστήμονες που σχολίασαν [βλ. βίντεο παρακάτων] τη νέα έρευνα της Prorata Το Αίνιγμα του Κέντρου, ακτινογραφώντας την ευρύτερη δεξαμενή πεποιθήσεων που οριοθετούνται στο κέντρο του πολιτικού φάσματος.

Ειδικότερα, μετά την παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας την Δευτέρα 16 Ιανουαρίου από τον υπεύθυνο στρατηγικής & επικοινωνίας της Prorata, Τάσο Βασιλείου, τον λόγο πήρε πρώτος ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας.

Για τον δημοσιογράφο του πάνελ, εκείνο το εύρημα που είχε το μεγαλύτερο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, ήταν πως στις πρόσφατες εκλογές του Ιουνίου του 2023, οι αυτοχαρακτηριζόμενοι ως κεντρώοι -που ήταν συνεπείς με τις απαντήσεις που έδιναν στα ερωτήματα για τις πεποιθήσεις τους- ψήφισαν σε συντριπτικά σε μεγάλο ποσοστό τη ΝΔ. Σημειώνεται ότι το 58% των ερωτηθέντων, που προσδιορίζονται ως κεντρώοι είχαν ψηφίσει Νέα Δημοκρατία στις βουλευτικές εκλογές του καλοκαιριού.

Επιπλέον, όπως ανέφερε ο Παύλος Τσίπας από την έρευνα προκύπτει ένα πολιτικό σύστημα που έχει μερικά πολύ ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά. Ένα εξ αυτών είναι πως «υπάρχει μια βαθιά διαχωριστική γραμμή, ανάμεσα σε συστημικα και αντισυστημικά κόμματα και αυτή είναι η διαχωριστική γραμμή είναι η Ευρώπη. Τα αντισυστημικά κόμματα, είτε του αριστερού είτε του δεξιού φάσματος λένε όχι [στην Ευρώπη]».

Η πρόεδρος του ΕΚΚΕ και καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Βασιλική Γεωργιάδου, μεταξύ άλλων, στάθηκε σε συγκεκριμένα ευρήματα της έρευνας τα οποία θεώρησε εξαιρετικά ενδιαφέροντα.

Για παράδειγμα, ότι το «πολιτικό κέντρο εμφανίζεται λιγότερο αυταρχικό από τον γενικό πληθυσμό, αλλά είναι περισσότερο αυστηρό σε ζητήματα νόμου και τάξης».

Ένα επιπλέον ενθαρρυντικό εύρημα για την ίδια είναι ότι στο πολιτικό κέντρο είναι λιγότεροι εκείνοι που πιστεύουν ότι υπάρχει θεός και περισσότεροι εκείνοι που το κράτος και η εκκλησία πρέπει να διαχωριστούν. «Αυτό είναι νομίζω ένα ενθαρρυντικό εύρημα που δείχνει πως ένα κομμάτι της κοινωνίας έχει ωριμάσει μετά από πολλές δεκαετίες που διαρκεί αυτή συζήτηση» σχολίασε.

Ένα επίσης πολύ ενθαρρυντικό στοιχείο για το κέντρο, όπως είπε η ίδια «είναι πόσο περιορίζεται αυτό το συνομωσιολογικό υπόβαθρο και στη σχέση με τα εμβόλια και σε σχέση με τις ταυτότητες».

Η κα Γεωργιάδου, ωστόσο, όπως και όλοι λίγο ή πολύ οι αναλυτές, εντόπισε στοιχεία ρευστότητας στο πολιτικό κέντρο. «Αυτά ενδεχομένως να προκύπτουν από το θεμελιακό γεγονός ότι το πολιτικό κέντρο δεν είναι μια οντότητα αλλά επάλληλοι δυισμοί με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες και συνεπώς διακριτές αξιακές τοποθετήσεις που αποτυπώνονται και στο πλούσιο αυτό σετ δεδομένων της Prorata.

Στη ρευστότητα που χαρακτηρίζει το Κέντρο έδειξε να συμφωνεί εν πολλοίς και ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, αν. καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. «Δεν υπάρχει οργανωτική πολιτική δομή του κέντρου, δεν υπάρχει κεντρώο κόμμα αυτή τη στιγμή» είπε ο ίδιος, προσθέτοντας ότι είναι «είναι μια ολισθηρή έννοια».

Σχολιάζοντας, περαιτέρω, τα ευρήματα της έρευνας ανέφερε ότι οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται κεντρώοι τείνουν να συμμερίζονται τις μεγάλες κυβερνητικές πολιτικές. «Αυτό δεν συμβαίνει αναγκαστικά ότι οι κεντρώοι είναι μητσοτακικοί, μπορεί να σημαίνει ότι ο μητσοτακισμός έχει διεισδύσει και έχει καταλάβει διάφορες προσλαμβάνουσες και προσδοκίες σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, ότι έχει καταλάβει το κέντρο».

Για τον ίδιο, είναι η πρώτη φορά που ο χώρος του Κέντρου «συνομιλεί με τα Δεξιά, με τόση σαφήνεια». Σε αντίθεση με τις προηγούμενες μεταπολεμικές δεκαετίες και εκείνες της αντιπολίτευσης, ο Παναγιωτόπουλος θεωρεί ότι στο πολιτικό κέντρο σήμερα δεν ενέχει στοιχεία αντικομμουνισμού ούτε προβάλει την αντιδεξιά αντζέντα του παρελθόντος, «αλλά θα έλεγε κανείς ότι είναι αρκετά αντι-αριστερό και σίγουρα δεν έχει φοβία προς τη Δεξιά».

«Θα έλεγα ότι το πολιτικό κέντρο όπως εμφανίζεται στην έρευνα μοιάζει να λειτουργεί ξανά, κεντρικά, σαν να οργανώνει μια συζήτηση στο εσωτερικό του, που περιέχει την ένταση μεταξύ ισότητας και ελευθερίας, μεταξύ ανάπτυξης παγκοσμιοποιίησης και αναδιανομής». Δεδομένου αυτού, από τα ευρήματα της έρευνας, ο αναπληρωτής καθηγητής θεωρεί ότι είναι σαφές ότι η ΝΔ δανείζεται καλύτερα την ατζέντα του αντιπάλου, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να δανειστεί τη σημειολογία του αντιπάλου.

Ένα άλλο στοιχείο που συμπέρανε ο πολιτικός επιστήμονας είναι πως φαίνεται ότι μετά από καιρό επιβεβαιώνεται ότι «φτιάχνεται ένας κόσμος μέσα σε κάθε πολιτικό χώρο, αλλού λιγότερο αλλού περισσότερο, που είναι πιο εκσυγχρονιστικός, πιο ευρωπαϊκός».

Μετά από 15 χρόνια πολύ μεγάλης κρίσης και αντιπαράθεσης, ο Παναγιωτόπουλος διακρίνει ότι υπάρχει το «τρίγωνο ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ» εντός του οποίου «ένας κόσμος συνομιλεί, νοερά». Όπως εξηγεί ο κόσμος αυτός «αρχίζει και ζει στις ίδιες νοητικές αναπαραστάσεις, με διαφορές και προτιμήσεις όπως στα οικονομικά ζητήματα, αλλά αρχίζει και φαίνεται ξανά ότι αρχίζουμε και μιλάμε για μια τάση κεντροποίησης των μεγάλων αντιπαλοτήτων». Κοντολογίς «φτιάχνεται μια καινούργια μικρή συναίνεση» όπως είπε.

Ωστόσο, και ο ίδιος επεσήμανε ότι πως είναι προφανές ότι αυτό που προκύπτει από τις απαντήσεις είναι ότι υπάρχει ένα κομμάτι ψηφοφόρων που δεν «επικοινωνεί» καθόλου με όλα τα άλλα, αξιακά κτλ.

Τέλος, ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Κώστας Ελευθερίου εντόπισε ότι το σημερινό Κέντρο στερείται περιεχομένου.

«Το πολιτικό κέντρο είναι μια μέθοδος, λίγο ως πολύ το κέντρο και η οριοθέτηση του κέντρου εντός του εκλογικού σώματος, σαν ένας διακριτός χώρος, λίγο ως πολύ αντιλαμβάνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο την πολιτική, μετριοπάθεια, συναίνεση, μεταρρυθμισμός, κτλ» είπε.

Ωστόσο, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, από αυτή την αντίληψη «απουσιάζει το πολιτικό περιεχόμενο, δηλαδή είναι πιο πολύ μέθοδος και ένα λιγότερο πολιτικό περιεχόμενο. Διότι η έννοια κέντρο έχει πάρει πολλούς προσδιορισμούς».

Έτσι, για τον Ελευθερίου, εφόσον το Κέντρο ορίζεται ως πολιτική μέθοδος, έτσι αξιολογεί πράγματα -πχ. σταθερότητα, κυβερνητική υπευθυνότητα, αίσθηση ότι υπάρχουν διαχειριστές της εξουσίας οι οποίοι ελέγχουν- τα οποία συνδέονται με την ίδια την κυβερνητική διαχείριση. «Σε αυτή τη λογική αυτός ο χώρος πηγαίνει εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη κυβερνησιμότητα και αυτή είναι η Κεντροδεξιά και έτσι συγκροτεί την κυριαρχία της» καταλήγει ο επίκουρους καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο.

Δείτε ολόκληρη την έρευνα εδώ