Ένα (μη) θαύμα, με (ίσως) συμβολικό φορτίο

Η περιπέτεια του Αγίου Φωτός και η υποδοχή του στην χώρα με τιμές αρχηγού κράτους είναι δύο θεματικές που τα τελευταία χρόνια απασχολούν έντονα τους πολίτες. Η Prorata επιχείρησε να ανιχνεύσει την άποψη της κοινής γνώμης επί των συγκεκριμένων ζητημάτων, καταγράφοντας αρχικά σαφή υπεροχή της άποψης πως η αφή του Αγίου Φωτός το Μεγάλο Σάββατο γίνεται από ανθρώπινο χέρι (55%) έναντι της άποψης ότι αυτό συμβαίνει με θαυματουργό τρόπο (32%). Παράλληλα το 13% των συμμετεχόντων είτε δεν θέλησε να απαντήσει, είτε απάντησε πως δεν γνωρίζει.

Ένταση της άποψης πως το Άγιο Φώς ανάβει με ανθρώπινη και όχι θεική παρέμβαση παρατηρείται μεταξύ των νέων έως 34 ετών, όπου το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει το 64%. Παράλληλα, και σε ευθυγράμμιση με την διεθνή βιβλιογραφία, το μορφωτικό επίπεδο και η αυτό-τοποθέτηση στον άξονα «αριστερά – δεξιά» διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ένταση ή μη της θρησκευτικότητας των πολιτών. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ όσων δεν έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση υπερισχύει οριακά η άποψη πως πρόκειται για θεικής προέλευσης διαδικασία, ενώ μεταξύ όσων έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση το 62% εκτιμάει πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Παράλληλα, μεταξύ όσων τοποθετούνται πολιτικά στα αριστερό τμήμα του πολιτικού φάσματος η άποψη πως δεν πρόκειται για θαύμα λαμβάνει καθολικό χαρακτήρα (83%), ενώ μεταξύ όσων τοποθετούνται στα δεξιά η εικόνα είναι διαφορετική, καθώς 5 στους 10 εκτιμούν πως πρόκειται για θαύμα, 4 στους 10 πως η αφή γίνεται από ανθρώπινο χέρι και 1 στους 10 επέλεξε να μην τοποθετηθεί σχετικά.

Σε σχέση με το δεύτερο ερώτημα, και το αν θα πρέπει η υποδοχή του Αγίου Φωτός να γίνεται με τιμές αρχηγού κράτους, η πολιτική τοποθέτηση στον άξονα «δεξιά – αριστερά», καθώς και η πανεπιστημιακή ή μη εκπαίδευση των συμμετεχόντων επίσης διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο ως προς την διαμόρφωση άποψης επί του θέματος. Ενδεικτικά, το 58% όσων τοποθετούνται στα δεξιά του πολιτικού φάσματος και το 62% όσων δεν έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση συμφωνούν πως το Άγιο Φως πρέπει να φτάνει στην χώρα μας με τιμές αρχηγού κράτους. Συμπληρωματικά, μεταξύ όσων νιώθουν πιο κοντά στα κόμματα της αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ) η επικράτηση της άποψης πως πρόκειται για μια μη θαυματουργή διαδικασία, καθώς και ότι δεν θα έπρεπε να γίνεται υποδοχή του Αγίου Φωτός με τιμές αρχηγού κράτους είναι σχεδόν συντριπτική, ενώ μεταξύ όσων νιώθουν κοντά στην Χρυσή Αυγή αλλά και -με μειωμένη ένταση- στην ΝΔ, τα ευρήματα δείχνουν την ακριβώς αντίστροφη εικόνα. Συνολικά πάντως, η κοινή γνώμη δείχνει οριακά να τοποθετείται αρνητικά της συγκεκριμένης παράδοσης (το 50% διαφωνεί, το 47% συμφωνεί, ενώ το 3% επέλεξε να μην τοποθετηθεί επί του ζητήματος), η οποία έχει διαγράψει πλέον μια ιστορία 20 σχεδόν χρόνων.

Καταληκτικά, εντυπωσιακό είναι το εύρημα που φανερώνει πως ενώ οι περισσότεροι πολίτες συμφωνούν πως η αφή του Αγίου Φωτός δεν αποτελεί μια θεικής προέλευσης διαδικασία, οι απόψεις είναι σχεδόν μοιρασμένες ως προς την αναγκαιότητα ή μη της υποδοχής του με τιμές αρχηγού κράτους. Ακόμα πιο εντυπωσιακό δε είναι το εύρημα που δείχνει πως μεταξύ όσων δεν πιστεύουν ότι η αφή του Αγίου Φωτός συμβαίνει με θαυματουργό τρόπο, περίπου το 20% συμφωνεί πάραυτα πως το Άγιο Φώς πρέπει να παραλαμβάνεται με τιμές αρχηγού κράτους. Ποιοι είναι όμως αυτοί οι πολίτες; Κυρίαρχα αυτοί που τοποθετούνται στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, αυτοί για τους οποίους εκφράσεις όπως «αριστερά» και «δεξιά» δεν έχουν πλέον κάποιο νόημα αλλά και με μικρότερη ένταση αυτοί που αυτό-τοποθετούνται στο πολιτικό κέντρο. Εδώ φαίνεται πως για ένα -όχι ευκαταφρόνητο- τμήμα της κοινωνίας ο ρόλος της Ορθόδοξης Χριστιανικής θρησκείας ως ταυτοτικό πολιτισμικό στοιχείο, εγγυητή εθνικής συνοχής, αλλά και πιθανότατα ως συμβολισμός με πολλαπλές αναγνώσεις στο πεδίο των διεθνών σχέσεων είναι εξαιρετικά σημαντικός, ανεξάρτητα και πέρα από τον υπερφυσικό ή μη χαρακτήρα της ίδιας της θρησκείας.